Sahiden, bu popüler operatör, neden seneler önce sessiz sedasız piyasadan kayboldu?
Kaybolan aslında sadece ismi, çünkü hâlâ hizmet vermeye devam ediyor. İsminin neden değiştiğine de gelince…
Avea, Türkiye’de bir dönem oldukça popüler olan bir mobil operatördü.
2004’te Türkiye’nin ilk GSM operatörlerinden biri olarak kuruldu. Diğerleri Turkcell, Telsim, Aria ve Aycell’di. Avea, zaten Türk Telekom’un mobil iletişim hizmetlerini sunan bir markasıydı ve Türk Telekom Grubu bünyesindeydi.
Gelin en başından ele alalım. Türk Telekomünikasyon A.Ş. 30 Haziran 1994’te kuruldu. 1995 yılında, Türkiye’nin telekomünikasyon ve posta hizmetlerinin ayrılmasıyla PTT’nin telekomünikasyon hizmetleri Türk Telekom’a devredildi. Bu süreç, Türkiye’nin telekomünikasyon sektöründe köklü değişikliklere yol açtı.
Türk Telekom’un özelleştirilmesi ve sonrasında yaşanan gelişmeler, birçok tartışmaya da sebep olmuştu.
2004 yılında Türk Telekom’un GSM operatörü Aycell ile İş-TİM’e ait Aria’nın birleşmesi sonucu Avea markası kuruldu. Bu birleşme, Türk Telekom’un hizmet yelpazesini genişletmek ve mobil iletişim alanında rekabet gücünü artırmak amacıyla gerçekleştirilmişti.
Özelleştirme süreci 2005’te, Türk Telekom’un %55 hissesinin Ojer Telekomünikasyon A.Ş.’ye devri ile başladı. Özelleştirme, şirketin hisselerinin büyük kısmının özel bir şirkete geçmesi anlamına geliyordu ve bu durum kamuoyunda geniş bir şekilde tartışıldı.
Türk Telekom’un özelleştirilmesi, özellikle Ojer Grubu’nun aldığı şirketin, büyük miktarda borçla karşı karşıya kalması ve bu borçların ödenmesindeki sıkıntılarla anıldı.
Ojer Telekomünikasyon, şirketi 2005-2018 yılları arasında büyük bir borç yükü altında yönetti ve sonunda iflas ederek Türk Telekom hisselerinin değerinde büyük bir düşüş yaşanmasına yol açtı. Bu süreçte Türk Telekom’un hisseleri, 12 milyar dolardan 3.3 milyar dolara geriledi.
Bu durum da hâliyle devletin ve Türk bankalarının büyük bir maddi kayba uğramasına neden oldu. Özelleştirme sonrası Türk Telekom’un altyapı yatırımlarının yetersizliği, Türkiye’deki telefon ve internet hizmetlerinin kalitesini de olumsuz etkiledi.
Özelleştirme şartnamesinde belirtilen altyapı yatırımlarının yapılmaması, kamu hizmetleri için büyük bir eksiklik yarattı.
Türk Telekom özelleştirmesinin devlet bütçesine ciddi bir zarar verdiğini söylemek gerekiyor. 2005-2018 yılları arasında, Türk Telekom’un kârının büyük bir kısmı yurt dışına transfer edildi ve devlet, büyük bir vergi kaybına uğradı.
Özelleştirmenin ardından yapılan denetimlerin yetersizliği, şirketin içinin boşaltılmasına ve büyük bir finansal kayba yol açtı. Bu durum, kamunun stratejik yatırımlarını korumanın ne denli önemli olduğunu bir kez daha göstermişti.
2015 yılında da Türk Telekom, mobil, sabit hat ve internet hizmetlerini tek bir marka altında toplama kararı aldı.
Bu karar doğrultusunda Avea, Türk Telekom’a dönüştü ve artık Türk Telekom adıyla hizmet vermeye başladı. Yani, Avea aslında ortadan kalkmadı; Türk Telekom bünyesine dahil edilerek hizmetlerini sürdürmeye devam ediyor.